Dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ticaret savaşı yeni bir boyuta taşındı. Çin, ülkedeki hava yolu şirketlerine Boeing uçaklarının teslimatını durdurma talimatı verdi. Bloomberg’in haberine göre bu karar, Boeing hisselerinde düşüşe neden oldu. Şirketin hisseleri Salı günü öğle saatlerine kadar %1 değer kaybetti.
Kararla ilgili olarak Çinli yetkililer, Boeing ya da Beyaz Saray’dan resmi bir açıklama yapılmazken, ABD Başkanı Donald Trump sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada “Çin, taahhüt altına alınmış uçakları teslim almayacaklarını söyleyerek büyük Boeing anlaşmasından caydı” dedi.
Alınan bu karar, yalnızca ABD’nin en büyük ihracatçısı olan Boeing için değil, aynı zamanda dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD için de önemli bir darbe anlamı taşıyor. Trump yönetimi döneminde Çin ürünlerine %145’e varan gümrük tarifeleri uygulanırken, Çin de ABD ürünlerine %125 oranında vergi getirmişti. Karşılıklı yaptırımlar, küresel ölçekte üretimi, istihdamı ve şirketleri tehdit eden bir kısır döngüye dönüşmüş durumda.
Boeing, mevcut ticaret gerilimlerinden en fazla etkilenen şirketlerin başında geliyor. Tüm uçaklarını ABD’de üreten Boeing, ticari uçaklarının yaklaşık üçte ikisini yurt dışına satıyor. Şirketin doğrudan ve dolaylı olarak 1,6 milyon kişiye istihdam sağladığı ve ABD ekonomisine yıllık 79 milyar dolarlık katkı sunduğu tahmin ediliyor.
Boeing, 2018’den bu yana 51 milyar dolarlık operasyonel zarar açıklarken, Çin pazarı da bu süreçte büyük ölçüde kaybedildi. Boeing’in verilerine göre, önümüzdeki 20 yıl içinde Çinli hava yolu şirketlerinin 8.830 yeni uçak siparişi vermesi bekleniyor. Ancak Boeing, 2017-2018 yıllarında Çin’den 122 sipariş alırken, son altı yılda bu sayı yalnızca 28 ile sınırlı kaldı. Üstelik bu siparişlerin çoğu kargo uçağı ya da Çin dışındaki hava yolları adına çalışan leasing şirketleri tarafından verildi.
Çin pazarındaki düşüş sadece ticaret savaşına bağlı değil. 2018 ve 2019’da yaşanan iki ölümcül kazanın ardından Boeing’in en çok satan modeli olan 737 Max tipi uçakların dünya genelinde yere indirilmesi de bu düşüşte etkili oldu. Çin, diğer ülkelerin aksine, bu uçakların yeniden hizmete girmesine daha geç izin verdi. Teslimatlar ancak 2024 yılında yeniden artmaya başladı.
Ancak teslimatlar, Boeing’in finansal yapısı açısından kritik öneme sahip. Şirket, uçakları üretip teslim ettiği anda ödeme alabiliyor. Şu anda teslim edilemeyen 55 adet uçağın büyük bölümü Çin ve Hindistan’daki müşterilere ait. Bu nedenle teslimatların durması, Boeing için maddi olarak büyük bir kayıp anlamı taşıyor.
